పురాతన ఆలయాలకు, కట్టడాలకు నిలయం మన భారతదేశం. ఎన్నో ప్రత్యేకతలు, ఇంకా ఎన్నో రహస్యాలు దాగి ఉన్న దేవాలయాలు కోకొల్లలు. ఒక్కో ఆలయానికి ఒక్కో ప్రత్యేకత ఉంది. ప్రపంచంలోని పురాతన ఆలయంగా గుర్తించబడిన పురాతనమైన ఆలయం బీహార్‌లోని ముండేశ్వరి దేవి ఆలయం. ఈ ఆలయం శివుడు మరియు శక్తి ఆరాధనకు అంకితం చేయబడింది. ఈ ఆలయానికి సంబంధించన చరిత్రని తెలుసుకుందాం.
ఈ పురాతన ఆలయానికి ముండేశ్వరి ఆలయం అని పేరు పెట్టబడింది. శ్రీలంక నుండి భక్తులు ఈ ఆలయాన్ని వృద్ధాప్య మత విలువ కారణంగా సందర్శిస్తారు. దీనిని క్రీ.శ 635-636లో నిర్మించారు. అయితే, మరికొన్ని అధ్యయనాల ప్రకారం, ఈ ఆలయం క్రీ.శ 635 కి ముందే నిర్మించబడిందని చెబుతారు. ఈ ఆలయం గురించి ఈనాటికీ మనుగడలో ఉన్న అనేక ఇతిహాసాలు ఉన్నాయి. ఈ ఆలయంలో ఉన్న గర్భగుడిలో ఒక శివలింగానికి ఒక ప్రత్యేకత ఉంది. ఆలయంలో ఉన్న శివలింగం సూర్యుని ఛాయలను మార్చడంతో దాని రంగులను మారుస్తుంది. అప్పుడు ఒక నిర్దిష్ట రకమైన రక్తరహిత జంతు బలి యొక్క ప్రదర్శన జరుగుతుంది. ఇక్కడ మేక చంపబడదు కాని మంత్రాలతో ఆ మేక అపస్మారక స్థితిలోకి వెళుతుంది. చాలా ఆసక్తికరంగా, ఈ ఆలయానికి ముండేశ్వరి అని పేరు పెట్టినప్పటికీ, గర్భగుడి మధ్యలో ఉన్న ప్రధాన దేవత చతుర్ముఖ్ (నాలుగు ముఖాలు) శివలింగం, ముండేశ్వరి విగ్రహం ప్రధాన మందిరం యొక్క ఉప గదులలో ఒకటిగా ఉంచబడింది.
ఆలయ గర్భగుడిలో, శివ మరియు శక్తి విగ్రహాలు ఉన్నాయి. ప్రస్తుతానికి, ఆలయ పరిస్థితి శిధిలావస్థలో ఉంది. లోపల ఉన్న చాలా గ్రంథాలు కూడా విచ్ఛిన్నమయ్యాయి. ఈ ఆలయం కైమూర్ కొండల వద్ద మరియు 650 అడుగుల ఎత్తులో ఉంది. ఈ ఆలయం యొక్క అసలు సమాధి ధ్వంసమైంది మరియు దాని స్థానంలో కొత్త పైకప్పు అభివృద్ధి చేయబడింది. బ్రిటిష్ చరిత్రకారుడు కన్నిన్గ్హమ్ కూడా ఈ ఆలయం గురించి తన అధ్యయనాలలో పేర్కొన్నారు.
ముండేశ్వరి ఆలయాన్ని ఇప్పుడు బీహార్ రిలిజియస్ ట్రస్ట్ బోర్డు నిర్వహిస్తోంది. ఈ కొండపై ముండ్ అనే రాక్షసుడిని ఒక దేవత నాశనం చేసిందని, ఆ సమయంలో ముండేశ్వరి దేవత జ్ఞాపకార్థం ఈ ఆలయాన్ని స్థానికులు నిర్మించారు. కొండపై చెల్లాచెదురుగా ఉన్న రాళ్లపై పద్యాలు చెక్కబడి ఉన్నాయి. ఒక మూలలో దేవత శివ ముండేశ్వరి విగ్రహం ఉండగా, మధ్యలో నాలుగు రెట్లు శివలింగాన్ని చూడవచ్చు. ఈ ఆలయం నుండి విచ్ఛిన్నమైన అనేక శిల్పాలను పాట్నా మ్యూజియంలో ఉంచారు. కైమూర్ రేంజ్ వింధ్య శ్రేణి యొక్క తూర్పు పొడిగింపు మరియు దాని ద్వారా అనేక పీఠభూములు మరియు జలపాతాలు క్రిస్ క్రాస్. శ్రేణి యొక్క అనేక కొండలు చారిత్రక మరియు పరిణామ ప్రాముఖ్యతతో రాక్ చిత్రాలను కలిగి ఉన్నాయి. కైమూర్ శ్రేణిలోని ముండేశ్వరి కొండపై ముండేశ్వరి దేవి ఆలయం ఉంది. కొండపై ఉన్నందున, కొండ మందిరానికి వెళ్ళే ప్రయాణం ఒక చిరస్మరణీయ అనుభవం. ఈ ఆలయం బీహార్ లోని ఒక ప్రసిద్ధ మత మరియు ‘తంత్ర సాధన’ గమ్యం, ప్రతి సంవత్సరం వేలాది మంది యాత్రికులను ఆకర్షిస్తుంది.
ఇక్కడ పూజించే ప్రధాన దేవతలు ‘శక్తి’ మరియు ‘శివుడు’. శ్రీలంకకు చెందిన భక్తులు ఈ ఆలయాన్ని సందర్శించేవారు మరియు ఈ ఆలయానికి మార్గంలో లభించే నాణేలను బట్టి ఆ విషయం అర్ధమవుతుంది. ఈ నాణేలలో సింహళ మరియు తమిళ భాష వ్రాయ బడింది. శ్రీలంక నుండి భక్తులు ఈ ఆలయాన్ని సందర్శించారని రుజువు చేస్తుంది. కొండపై ఒక గుహ ఉంది కాని భద్రతా కారణాల వల్ల అది మూసివేయబడింది.
ఈ స్థలంలో ఆర్కియాలజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా (ASI) నిర్మించిన సమాచార ఫలకం యొక్క శాసనం క్రీ.శ 635 నాటి ఆలయం యొక్క డేటింగ్‌ను సూచిస్తుంది. అయితే, గుప్తా రాజవంశం పాలనకు ముందు (320) సాకా శకాన్ని పేర్కొనే డేటింగ్ కోసం ఇతర వర్షన్లు ఉన్నాయి. బీహార్ రిలిజియస్ ట్రస్ట్ బోర్డు నిర్వాహకుడి ప్రకారం క్రీ.శ 105 కు ముందే ఉన్నట్టు తెలుస్తుంది.
